Maatschappelijke vraagstukken

Met een ruimtelijke blik maatschappelijke uitdagingen benaderen. Onder het motto anders kijken, verkenden wij de geografische visies en toepassingen op thema's als COVID-19, Leegstand en Zorg.

COVID19
Leegstand
Zorg

Geo4COVID

COVID-19 is niet alleen een medisch vraagstuk. Het is ook een locatievraagstuk. Om de verspreiding van het COVID-19 virus te monitoren en beheersen, zijn wereldwijd locatie-toepassingen ontwikkeld. Om te kunnen leren van wat er is gebeurd, verzamelden wij in dit dossier kennis over toepassingen en hun werking.

Nadat de Nederlandse overheid haar Corona strategie afkondigde, heeft Geonovum vanuit haar netwerkrol het initiatief genomen om met een aantal partners te inventariseren hoe data en kennis verbonden kan worden voor het gecontroleerde COVID-19 scenario. Op GeoForum zijn onder de noemer Geo4COVID een aantal topics geopend waarop het netwerk kennis en ervaring kan uitwisselen. Ook zijn wij kort na 15 maart een inventarisatie gestart van apps die wereldwijd zijn ontwikkeld voor de bestrijding van de pandemie. Later zijn we nader ingezoomd op hoe de pandemie in beeld wordt gebracht en hoe overheden technologie inzetten voor de beheersing van de pandemie. Verder hebben we quickscans uitgevoerd en een ethische referentie beschikbaar gesteld voor het toepassen van locatiedata.

stadsbeeld met agent, dokter, mondkapjes, tablet, oudere dame met rollator

Quickscans

Om een globaal overzicht te geven van manieren waarop je locatie-gegevens van bijvoorbeeld een mobiele telefoon zou kunnen verzamelen, hebben we een quickscan gedaan naar mobiele locatiebepaling. In deze quickscan zijn de verschillende bronnen afgezet tegen in hoeverre die locatiegegevens dan bruikbaar kunnen zijn voor verschillende doeleinden.

Quickscan locatiebepaling

In juni 2020 is een tweede quickscan gedaan waarin we het gebruik van telecomdata voor COVID-19 in andere Europese landen hebben verkend. Wij hebben ons daarbij gericht op voorbeelden van het gebruik. Het is geen compleet overzicht omdat we niet alle Europese landen hebben kunnen bekijken. Daarnaast hebben we niet onderzocht of er in de landen specifieke wetgeving is opgesteld voor het gebruik van deze gegevens. Wel hebben we verkend wat de Europese commissie op dit vlak doet.

Quickscan gebruik telecomdata.

Leegstand in beeld

Een ruimtelijke kijk op gemeentelijke 'assets' als vastgoed, groenvoorziening en wegen, kan de gemeente helpen om slimmer om te gaan met beschikbare voorzieningen en te besparen op het beheer deze voorzieningen. Wij hebben een inventarisatie gedaan naar de behoefte aan leegstandsinformatie een eerste aanzet gedaan voor een monitor en een informatiemodel.

Als je als overheid de leegstand wilt bestrijden, heb je meer informatie nodig dan een simpel leegstandspercentage. Pas als je precies weet hoe de leegstand in elkaar zit, kun je bepalen hoe je beleid eruit moet zien. Deze informatie kan je afleiden uit de combinatie van een aantal basisregistraties, zoals voor Adressen en Gebouwen (BAG), de WOZ, het NHR (Nieuwe Handelsregister), en de Basisregistratie Personen (BRP). Maar daarvoor zijn een paar hobbels te nemen. Zo moet er eenheid komen in gebruikte definities en moet het technisch en juridisch haalbaar zijn om deze basisregistraties te koppelen. Daar werken we nu aan. Vooruitlopend op het standaardisatietraject is ook een meer indicatieve methode ontwikkeld waarmee gemeenten direct aan de slag kunnen. Een concept daarvan is gemaakt met de gemeente Hoorn. Zie: Inventarisatie informatievoorziening leegstand en het stappenplan: leegstand (maatschappelijk) vastgoed in beeld

In 2021 verscheen in het kader van Doorontwikkeling in Samenhang een film over de Vastgoedmonitor die na oplevering van ons onderzoek is gerealiseerd.

Anders Kijken naar Zorg

Een kaart zegt meer dan 1000 woorden en biedt een ander perspectief op maatschappelijke vraagstukken. Geo-informatie speelt sinds mensenheugenis een belangrijke rol in het fysieke domein. In het sociaal domein is dat nog nauwelijks het geval. Experimenten laten de meerwaarde van ‘anders kijken’ ook in dit domein duidelijk zien. Of het nu gaat om decentralisatie in de zorg, openbare orde en veiligheid, of onderwijs, cultuur en andere beleidsthema’s.

Juist nu de verantwoordelijkheid van veel overheidstaken op lokaal niveau wordt belegd, wint ‘anders kijken’ aan relevantie. Wat gebeurt er op een adres, in een straat of in een wijk? Het delen van informatie binnen een beleidsterrein, maar ook tussen verschillende thema’s wordt steeds belangrijker. Vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) willen we de zelfredzaamheid van ouderen bevorderen. Bijvoorbeeld door rollators te verstrekken zodat men zelfstandig boodschappen kan blijven doen. Maar wat als de straat naar het winkelcentrum langdurig wordt opengebroken voor werkzaamheden? Of er een nieuwe inrichting komt van de weg en stoep, waardoor een oversteekplaats een stuk verder weg komt te liggen? Dan zal opa of oma noodgedwongen toch gebruik moeten maken van een taxi. Met als gevolg: hogere maatschappelijke kosten.

Anders kijken – ruimtelijk kijken – doet twee dingen tegelijk: het biedt inzicht en overzicht in één oogopslag, en het verbindt gegevens van heel verschillende aard. De mogelijkheden die dat biedt, dragen we graag uit.

Anders Kijken is een initiatief van Geonovum, CBS, TNO, VNG, KING en diverse gemeenten.