Covid-19 is buiten een medisch vraagstuk, zeker ook een geografisch vraagstuk met een sterke lokale component. Om te kunnen leren van wat er (inter)nationaal aan toepassingen worden ontwikkeld, leggen wij een dossier aan. We houden bij wat er zoal aan toepassingen verschijnt en hoe die dan werken. Ook verzamelen we links naar opinies over deze toepassingen.
Kaarten en statistiek voor crisisbeheersing en publieksvoorlichting
In het crisismanagement maken teams veel gebruik van statistieken en kaartmateriaal, denk aan aantallen besmettingen, locaties van de besmettingen en de verspreiding, locaties van de ziekenhuisbedden en de tekorten daaraan etc. Deze gegevens worden in verschillende dashboards bij elkaar gebracht. Deze informatie draagt ook bij aan een beter begrip en wordt ook gebruikt voor publieksvoorlichting. Voorbeelden in Nederland:
- Corona dashboard Rijksoverheid
- De website met informatie over Corona van het RIVM
- De NL COVID-19 Hub van Esri Nederland
- De COVID-19 Nederland GebiedsMonitor
- Covid-19 dashboard IMAGEM
- Corona in kaart door Aletta Jacobs School of Public Health
Esri heeft een overzicht gemaakt van Corona-dashboards met kaarten wereldwijd.
Dashboards met wereldwijde statistieken zijn onder andere deze:
Social distancing
Druktemonitor
Om de drukte in steden en toeristische gebieden in kaart te brengen in de provincies Gelderland en Utrecht is op initiatief van een aantal ondernemers een druktemonitor ontwikkeld. Lokale experts, zoals ondernemers in de recreatie- en horecasector, beheerders van recreatieterreinen of toezichthouders kunnen via de monitor de verwachte en actuele drukte op locaties aangeven. Zo wil men de bewoners en bezoekers inspireren om mooie plekken in de regio te bezoeken waar voldoende ruimte is en kan bezoek aan de regio meer worden gespreid.
Waar zijn fietspaden social distance proof?
Tijdens de persconferentie van 7 april 2020 over de bestrijding van het coronavirus maakte premier Rutte duidelijk dat de maatregelen om het coronavirus in te dammen nog wel een tijdje zullen gelden. Dat heeft ook gevolgen voor hoe we de ruimte om ons heen benutten. Waar kan je bijvoorbeeld fietsen èn je 'social distance' bewaren?
Wij doken in de standaarden op zoek naar een antwoord.
Digitale toepassingen en Apps
We zien dat overheden tijdens de covidpandemie op verschillende manieren technologie proberen in te zetten bij de bestrijding van het virus. Er is daarbij sprake van grofweg vijf soorten toepassingen. Dit onderscheid is gemaakt op basis van doel waarvoor de technologie wordt ingezet:
- Inzicht in infectieverspreiding en infectiebrandhaarden
Analyse van de verspreiding van het virus , op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau. Met in kaart te brengen met als doel om die verspreiding te verkleinen en om te voorspellen hoe die verspreiding zal plaatsvinden en om dat te voorkomen.
- Toetsen van de maatregelen die de verplaatsingen van mensen beperken
Analyse van mobiliteitspatronen die er vooral op zijn gericht om de invloed van beperkingen op verplaatsingen van mensen en dus de risico's van besmetting in kaart te brengen. Deze kunnen gebruikt worden om te controleren of burgers zich aan de maatregelen (i.e. Lock down of samenscholingsverboden) houden.
- Handhaven van 'social distancing'
Analyse van mobiliteitspatronen die er vooral op zijn gericht om te meten of voorspellen van drukte in een gebied: hoeveel mensen zich in op een bepaalde locatie bevinden (op een bepaalde tijd of 'near realtime'). Dit kan inzichtelijk maken waar het (te)druk is of voorspellen waar het te druk gaat worden. Dit kun je gebruiken bij het handhaven van maatregelen.
- Contactonderzoek
Hierbij wordt de mobiele telefoon gebruikt om van de gebruiker permanent te traceren en op te slaan waar de gebruiker is geweest of welke mensen er in zijn/haar nabijheid zijn geweest. Het idee is dat wanneer iemand gediagnosticeerd wordt met het coronavirus, dat dan terug gekeken kan worden met welke personen contact is geweest zodat die gewaarschuwd kunnen worden dat ze potentieel gevaar lopen en uit voorzorg in isolatie kunnen gaan.
- Handhaven van quarantaine maatregelen
Bij deze toepassing worden smartphonegegevens continue in de gaten gehouden om te controleren of mensen thuisblijven. Deze ‘electronic fence’ is veelal niet vrijwillig.
Deze vijfdeling is terug te brengen tot een onderscheid tussen het volgen van mensen of een analyse van verplaatsingen van groepen mensen. Bij het volgen van groepen mensen gaat het níet om het volgen van een individu. Het gaat dan om analyses van grote hoeveelheden informatie over de mobiliteitspatronen die inzicht kunnen geven in bijvoorbeeld de infectieverspreiding of concentraties van mensen. We spreken dan over het gebruik van geanonimiseerde en geaggregeerde data, dat houdt in dat de gegevens worden gebundeld en níet herleidbaar zijn naar individuen.
Apps in Nederland
Om mensen zelf meer verantwoordelijkheid te kunnen geven bij het traceren van besmettingen en om zelf gezondheidsklachten te kunnen rapporteren, heeft het ministerie van VWS een app laten ontwikkelen voor bron- en contactopsporing: de CoronaMelder. Deze app meldt of je in de buurt bent geweest van iemand die na een test Corona blijkt te hebben. Ook geeft de app advies over wat je dan het beste kunt doen. Deze app levert zo een bijdrage aan het verlagen van het risico dat je onbewust andere mensen in je omgeving besmet. Voor de actuele informatie over deze app ontwikkeling verwijzen we je naar de Rijksoverheid.
Om gerichter (lokale) maatregelen te kunnen nemen zijn er verschillende websites ontwikkeld waar je klachten kan melden. Rivm verzamelde in samenwerking met een Europees samenwerkingsverband een tijd lang gegevens via de 'infectieradar'. De COVID-radar van het LUMC gebruikt meldingen van Corona gerelateerde klachten om te voorspellen wie een groot risico loopt en wie minder en hoeveel coronapatiënten zijn te verwachten op welke plek en wanneer.
Het dashboard coronavirus geeft informatie over de ontwikkeling van het coronavirus in Nederland. Met deze informatie kunnen eerder signalen van een toename van de verspreiding van het virus worden opgepikt. Het aantal intensive care en ziekenhuisopnames geven in de kern de ultieme waarschuwing. Maar eerder al komen de signalen door via de testuitslagen die vertaald worden naar het aantal positief geteste personen per 100.000 inwoners. Daarnaast zijn er ondersteunende indicatoren die de epidemie beschrijven en andersoortige signalen oppikken zoals de rioolwatermeting. Naast de landelijke cijfers worden ook de regionale cijfers per veiligheidsregio getoond.
EU-toolbox
De Europese lidstaten hebben, ondersteund door de Commissie, een EU-toolbox ontwikkeld voor het gebruik van mobiele applicaties voor het traceren en waarschuwen van contacten als reactie op de coronaviruspandemie. Dit maakt deel uit van een gemeenschappelijke gecoördineerde aanpak ter ondersteuning van de geleidelijke opheffing van opsluitingsmaatregelen, zoals uiteengezet in een aanbeveling van de Commissie begin april 2020.
In de EU-toolbox staat dat de op Bluetooth gebaseerde contact-traceerapps alleen vrijwillig mogen worden gebruikt, zeer veilig moeten zijn, gemakkelijk toegankelijk en effectief en de privacy volledig te respecteren. Niet-persoonlijke geaggregeerde gegevens kunnen aan volksgezondheidsinstanties, zoals het RIVM, verstrekt worden om levens te beschermen en te redden.
Ook staat aangegeven, wanneer elk land of regio zijn eigen app ontwikkelt, het noodzakelijk is een gemeenschappelijke basis te creëren om samen te werken aan een EU-breed contact-traceringsnetwerk.
Ook stelt de EU-toolbox dat locatiegegevens niet nodig zijn voor de contact-traceerapps, omdat hun doel niet is om de bewegingen van individuen te volgen of voorschriften af te dwingen.
Voor meer informatie over de inzet van digitale technologie verwijzen we je naar de Europese Commissie