‘De overheid koopt enorm veel data in en produceert zelf ook veel data. Dat leidt tot veel informatie in heel veel losse bronnen, waardoor overheidsfunctionarissen door de bomen het bos niet meer zien. Zij kunnen informatie niet gemakkelijk vinden en ook de bruikbaarheid is onvoldoende. Dit zorgt voor veel tijdverlies en dus geldverspilling’, aldus Hayo Schreijer, projectleider Linked Data bij het Kennis- en exploitatiecentrum voor Officiële Overheids Publicaties (KOOP). KOOP is door het ministerie van Financiën gevraagd om te helpen met het oplossen van de problemen rondom het gebruik van overheidsinformatie zoals wet- en regelgeving, officiële publicaties en jurisprudentie. Hiervoor is het project Linked Data Overheid opgestart.
‘De overheid kan flink besparen door eigen informatie beter en slimmer te structureren en te hergebruiken. Wanneer overheidsinformatie bovendien meer gedeeld wordt, kan dit ook leiden tot meer afstemming in beleid en wet- en regelgeving', legt Schreijer uit. ‘Het project Linked Data Overheid wil op de korte termijn een betere structuur in overheidsinformatie realiseren met meer samenhang. Dat doen we met behulp van linked data, waarbij we verschillende informatiebronnen op basis van links naar wet- en regelgeving aan elkaar koppelen.Door informatie zoals beleidsstukken, voorlichting, jurisprudentie en uitvoeringsaanwijzingen in relatie tot wet- en regelgeving te presenteren, bieden we een samenhangende en effectieve informatievoorziening voor overheidsfunctionarissen. Het werk van deze mensen is namelijk gerelateerd aan wet- en regelgeving. De bijdrage die dit levert aan de kwaliteit van de regels en uitvoering ervan is echter een vergezicht.’
Kracht van linked data
Volgens Schreijer is de essentie van dit project dat de overheid haar eigen overheidsinformatie beter gaat structureren en(her)gebruiken. ‘Een overheidsfunctionaris weet als geen ander met welke wet- en regelgeving zijn werk te maken heeft. Wij vragen hem om dit expliciet te maken met een “duurzame” link naar de betreffende regelgeving. Duurzame links zorgen voor minder beheer en archiveringskosten. En de overheidsfunctionaris krijgt daar iets voor terug, want ook collega's maken deze links naar wet- en regelgeving expliciet. Dat leidt tot kennisdeling en uiteindelijk tot minder werk voor iedere individuele kenniswerker. Nu raadpleegt een overheidsfunctionaris Google en verschillende andere bronnen en vindt veel zoekresultaten waarvan onduidelijk is of deze relevant zijn en wat de bron ervan is. Zoeken naar informatie is daardoor een tijdrovend en onzeker proces.En daar komt bij dat veel bronnen ook nog eens kopieën van de oorspronkelijke wet- en regelgeving en jurisprudentie maken. Wij stimuleren overheidsfunctionarissen dus om gebruik te maken van eigen overheidsinformatie en de links die collega's hebben gelegd naar relevante informatie.’
Hergebruik en transparantie
‘Een ander effect van linked data is dat het leidt tot hergebruik, als je in het werkproces laat zien wat anderen doen. Een beleidsmedewerker van de SVB, een medewerker van UWV of de Belastingdienst, geven vaak uitvoering aan gerelateerde wet- en regelgeving. Als je inzichtelijk maakt wat een ander doet of hoe een ander iets heeft gedaan, dan is de kans groot dat dit leidt tot hergebruik. Ten slotte zorgt linked data voor transparantie.’ Hayo Schreijer licht het toe:‘Omdat informatie in samenhang wordt getoond, is de oorsprong en toepassing ervan makkelijker te begrijpen. En als je bijvoorbeeld kunt laten zien dat rondom een beleidsonderwerp al rechtszaken gevoerd zijn, door een link naar jurisprudentie te tonen, kan een ondernemer of burger een betere afweging maken of het nuttig is om te procederen.’
Aan de voorkant
‘Dit project laat de samenhang zien tussen verschillende bronnen - met behulp van linked data - aan overheden, maar ook aan burgers en ondernemers. We pretenderen geen problemen in wet- en regelgeving te kunnen oplossen, we maken het alleen inzichtelijk. Daarbij doen we één ding wel echt heel anders. We willen de kwaliteit van de bronnen, de kwaliteit van de links, verbeteren. En daarom beginnen we aan de voorkant, bij de jurist of beleidsmedewerker die overheidsinformatie produceert. We vragen die jurist of beleidsmedewerker om de links naar wet- en regelgeving nu expliciet te maken en daar ondersteunen we bij. Dus kijken we al mee op het moment dat die links gecreëerd worden, in plaats van dat we wachten tot de informatie beschikbaar is en we met rekenkracht van computers de betekenis van verwijzingen in de tekst moeten achterhalen.’
At your service
‘Om de kwaliteit van links te verbeteren, bieden we een service aan. We helpen kenniswerkers om duurzaam te linken, met zogenaamde URI’s (Unique Resource Identifier). Daarbij zorgen we er tegelijkertijd voor dat de links naar de juiste versie van wet- en regelgeving blijven verwijzen. Bovendien hebben wij de service in een vorm “gegoten” waar ook marktpartijen, die toegevoegde waarde op de overheidsinformatie produceren, gebruik van kunnen maken.’ Schreijer spreekt nadrukkelijk van een “service” en niet over software. ‘De services zijn bruikbaar in de software van marktpartijen die deze aan overheden leveren, want de overheid is geen softwareleverancier. Het nadeel van een service is wel dat deze niet eenvoudig voor een gebruiker te demonstreren is. Daarom ontwikkelen we nu een demoportaal. Naast de service om makkelijk links te maken, levert het project nog twee services. Eén service levert gerelateerde links bij een wetgevingsonderdeel. Geef aan deze service een trefwoord of een onderdeel van de wetgeving, en je krijgt een lijst met gerelateerde links terug. En de tweede service is voor het attenderen van organisaties die linken naar een wetsonderdeel, als er wijzigingen in de informatie optreden.’
Kennis delen
‘We vinden het van belang om gedurende het project ook kennis uit te wisselen met andere partijen en organisaties. Onze deelname aan de Pilot Linked Open Data heeft dan ook zeker meerwaarde. De geo-wereld, als initiatiefnemer van de Pilot, is voor ons een interessant domein omdat deze al zes stappen voorloopt met linked data, vanwege de van nature aanwezige “links” met geo-locaties. Maar ook voor de geo-wereld leveren wij interessante content. Zo is het zinvol om te weten welke wet- en regelgeving er op een bepaalde locatie geldt. Verder is het van strategisch belang om samen te werken aan een betere samenhang, toegankelijkheid en structuur van overheidsinformatie. Dat kunnen we doen door deze zowel duurzaam te linken met geo-locaties, wet- en regelgeving als ook met de begrippen in de basisregistraties. Dat zouden, wat ons betreft, de uitkomsten van de Pilot moeten zijn.’
Hayo Schreijer is projectleider Linked Data en Open Data bij het Kennis- en exploitatiecentrum Officiële Overheids Publicaties (KOOP). KOOP is onderdeel van het ministerie van BZK en exploiteert onder andere de portalen www.wetten.nl en www.officielebekendmakingen.nl, de digitale Staatscourant.