Op 19 juni is de Wet Implementatie Open Data Richtlijn ingegaan. Deze wet zet de vernieuwde Europese Open Data Richtlijn om in de Nederlandse wet. Hergebruik van overheidsdata toestaan, is het uitgangspunt, tenzij er een voorbehoud van toepassing is. Dat is en blijft staand beleid in Nederland. Toevallig ging min of meer tegelijkertijd, namelijk op 9 juni 2024, ook de verplichting voor overheden in om de onder de High Value Data implementatieverordening vallende gegevens als open data via APIs te ontsluiten. Daarmee is de Europese regelgeving voor open overheidsdata in Nederland nu volledig van toepassing.
De eerste zes thema's voor die High Value Data verplichting stonden in de Open Data Richtlijn genoemd. Met het Ministerie van Binnenlandse Zaken werken we aan de implementatie van de High Value Data uitvoeringsverordening. Hiervoor hebben we een handreiking opgesteld voor alle bij de implementatie betrokken partijen.
De Wet Implementatie Open Data Richtlijn wijzigt een aantal bestaande wetten. Centraal staan wijzigingen in de Wet Hergebruik Overheidsinformatie. De Wet Open Overheid, Archiefwet, en wetten voor specifieke registers zoals Kadaster en Handelsregister worden er ook mee in overeenstemming gebracht.
Grotere reikwijdte
Een interessante wijziging in de Wet Hergebruik Overheidsinformatie is dat nu zogeheten overheidsondernemingen - private organisaties die publieke taken uitvoeren - binnen de reikwijdte ervan vallen. Zij zijn niet verplicht op hergebruiksverzoeken in te gaan, maar als ze dat wel doen, dan zijn alle gebruikelijke open data regels van toepassing zoals ook voor overheden. Dit betreft o.a. nutsbedrijven (lucht)havens, netwerkbeheerders, openbaar vervoersbedrijven en rederijen. Voor thema’s als de energietransitie, waar naast overheden ook zulke overheidsondernemingen relevante datahouders zijn, is dit een interessant nieuw instrument.
Verder moderniseert de Richtlijn ook het begrip van wat data is, door dynamische (zoals real-time) gegevens daarbij expliciet te betrekken. Dit zijn gegevens die nog niet bestaan op het moment van een eventueel verzoek tot hergebruik, al bestaat de databank of de inwinning al wel.
Verheldering databankrechten
De nieuwe regels verhelderen ook dat databankrechten niet gebruikt mogen worden door overheden als argument om hergebruiksverzoeken te beperken. Overigens ligt er sinds eind 2022 een rechterlijke uitspraak die concludeert dat een overheid of uitvoeringsorganisatie geen producent in de zin van de wet op databankenrechten kan zijn, en er dus van databankrechten geen sprake is. Er loopt nog wel een beroep in die zaak.
Beschermde gegevens
De Wet Hergebruik van Overheidsinformatie gaat altijd over openbaar deelbare gegevens. Persoonsgegevens, auteursrechtelijk beschermde gegevens zoals bijvoorbeeld foto’s, en zaken die onder bedrijfs- of statistisch geheim vallen daarmee buiten de hergebruiksbepalingen. De Data Governance Verordening -sinds ruim een jaar van kracht -, biedt voor die beschermde gegevens aanvullende mogelijkheden van hergebruik, zonder dat die gegevens vrij gedeeld kunnen worden. Overheden dienen verzoeken hiervoor in ontvangst te kunnen nemen, en kunnen, zonder daartoe verplicht te zijn, onder specifieke voorwaarden hergebruik toestaan in bepaalde situaties.
Handreiking Wet Hergebruik
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft een online handreiking bij de Wet Hergebruik gemaakt. Voor het genoemde hergebruik in het kader van de Data Governance Verordening komt BZK begin 2025 met een gelijksoortige handreiking. Dan is niet alleen de wetgeving op open data en hergebruik van gegevens weer helemaal bij, maar ook duidelijk hoe we daar in Nederland in de praktijk mee om willen gaan.
