Op 13 april organiseerde Geonovum een derde sessie rondom de ’lichtere formaten voor het uitwisselen van geodata’. Thorsten Reitz van WeTransform gaf een presentatie over het toepassen van GeoPackage in het kader van INSPIRE en Ine de Visser gaf een update over hoe deze procedures in Nederland worden gevolgd.
WeTransform heeft in het kader van INSPIRE meegewerkt aan een onderzoek naar lichte formaten voor geodata. Doel van dit onderzoek was open standaarden gebruiksvriendelijk te maken. Wanneer men spreekt over alternatieve encodings en INSPIRE gaat het vaak vooral over het nakomen van verplichtingen. Het voordeel van een alternatieve encoding is dat het tot bruikbare en nuttigere data leidt voor een bepaalde toepassing of groep gebruikers. Afhankelijk van het doel dat de gebruiker heeft, is het ene of het andere format het meest geschikt. Dat er meerdere uitwisselformaten naast elkaar bestaan, is vanuit dit gebruiksperspectief te verklaren.
GeoPackage en INSPIRE
Thorsten gaf een overzicht van de aspecten waarin uitwisselformaten zoals GML,GeoPackage en GeoJSON van elkaar verschillen, en voor welke toepassingen deze formaten daardoor het meest geschikt zijn; dit zijn de optimale use cases. GML is bijvoorbeeld uiterst geschikt voor aanleveringen tussen ketens en validatie doeleinden. Gaat het om grotere datasets (boven 10GB) en speelt performance een grote rol in de toepassing, dan presteert GML minder goed. GeoPackage is gemakkelijker in gebruik in een GIS en is geschikt wanneer men interesse heeft in het gebruiken van volledige datasets. Echter bij toepassingen voor zeer grote datasets (boven 1000GB) zijn er ook hier beperkingen. Voor bevragingen op een kleinere schaal (bijvoorbeeld, individuele features) levert GeoPackage te veel overhead op bij de uitwisseling. GeoJSON is daarentegen juist goed te gebruiken voor dit soort bevragingen, en kan op een laagdrempelige manier toegepast worden in web applicaties. Het is de verwachting dat er in de toekomst nieuwe encodings zullen verschijnen die gericht zijn op andere optimale use cases. Bij machine learning toepassingen zie je bijvoorbeeld dat er met compleet andere formaten wordt gewerkt.
Wanneer men naar de toepassingen kijkt, is de encoding niet het enige aandachtspunt: Een complex datamodel levert complexe data op, ook al gebruik je een ‘licht formaat’. Er moet daarom worden nagedacht over het ‘plat slaan’ van informatiemodellen ten behoeve van de bruikbaarheid van de data. Volgens de presentator zijn er een aantal stappen nodig om een conceptueel INSPIRE model in UML om te zetten in iets wat je kunt gebruiken om bruikbare data te genereren (volgens een bepaalde encoding). INSPIRE werkt met redelijk complexe conceptuele modellen. Deze conceptuele modellen worden middels een set transformatieregels omgezet in versimpelde logische modellen. Meerdere bedrijven en organisaties zijn momenteel bezig met het creëren van UML-to-GeoPackage encoding rules voor de verschillende INSPIRE thema’s.
Een opgave waar men tegenaan loopt is de validatie van GeoPackage. Aangezien er vanuit INSPIRE geen validatie tools zijn voor alternatieve encodings (de officiële tools zijn gericht op GML), is het voorlopig alleen mogelijk om GeoPackage bestanden indirect te valideren door ze naar GML te transformeren. Wellicht blijft dit in de toekomst ook wel zo. De XML standaarden, waarop GML is gebaseerd, bieden namelijk zeer goede mechanismen voor validatie. In GeoPackage is dit afwezig.
GeoPackage en INSPIRE in Nederland
In 2020 heeft Geonovum samen met de Basisregistratie Ondergrond gekeken of het al mogelijk was om GeoPackage te gebruiken voor de INSPIRE download services. In principe is het formaat waarin INSPIRE geharmoniseerde data ter download wordt aangeboden vrij. (Zolang de gehanteerde encoding rules om van de INSPIRE UML naar de gebruikte encoding te komen maar zijn gepubliceerd.) Omdat de Europese validatie toolset alleen GML datasets kan valideren, is het vooralsnog lastig om met GeoPackages aan te tonen dat men aan de eisen van INSPIRE voldoet. Binnen Nederland wordt herkent dat GeoPackage een relevant formaat is om mee verder te gaan, op Europees niveau moet dit formaat nog op de good practice lijst komen. Nadat deze stap is gezet, kan gewerkt worden aan implementaties.
Bekijk de presentatie van Geonovum
Bekijk de presentatie van WeTransform
Update Handreiking
In de eerdere sessies is gekeken naar de huidige stand van zaken rond het opstellen van de ’Handreiking Geometrie in uitwisselingsformaten’. Tijdens deze sessie werd een update gegeven. In de keuzehulp worden encodings gesuggereerd voor een aantal optimale toepassingen (web applicaties, GIS analyses, data integratie). In de vorige sessie was de conclusie dat dit diagram niet leidend mocht zijn. Bij het definiëren van een toepassing zijn er veel vragen die een antwoord eisen: gaat het om aanlevering of uitlevering? Zijn de gebruikers bekend? Is het belangrijk om de semantiek gestructureerd vast te stellen? Werken we met 2D of 3D geometrieën? De antwoorden op deze vragen (en het belang van de vragen voor de aanbieder) zijn bepalend in de keuze voor specifieke encoding(s). Naast het diagram zullen we dit soort vragen en antwoorden apart behandelen voor alle formaten. Input voor deze lijsten is zeer welkom en kan je indienen via geostandaarden@geonovum.nl
