De maatschappij beter laten presteren met geo-informatie. Dat is waar wij dagelijks aan werken. Onze ambitie is een geodata infrastructuur waarop je letterlijk en figuurlijk kan bouwen. Of je nu geo-specialist bent, beleidsregels maakt, een vergunning aanvraagt of apps bouwt. Wij dragen hieraan bij door standaarden en andere afspraken te maken die geodata FAIR maken: Findable (vindbaar), Accessible (toegankelijk), Interoperable (uitwisselbaar) en Reusable (herbruikbaar). En door innovaties te verkennen waarmee we het stelsel aan afspraken van vandaag klaar maken voor de mogelijkheden van morgen.
Alles wat gebeurt, gebeurt ergens. Locatie is één van de meest verzamelde gegevens van de wereld. Dat iets gebeurt, wordt nog interessanter als je weet waar het gebeurt. Of het nu gaat om het intikken van een vraag op een zoekmachine, het indienen van een subsidieaanvraag of het signaleren van een besmettelijke ziekte. Als je weet over welke plek het gaat, kan je er op sturen. Het wijdverbreide gebruik van het gegeven ‘locatie’ zorgt ervoor dat wij onze expertise inzetten in uiteenlopende domeinen.
De kern van ons werk is het met afsprakenstelsels ondersteunen van digitale werkprocessen van de overheid. De Omgevingswet, de Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken, de Wet op Basisregistraties… zonder afspraken over de betekenis, het verzamelen, uitwisselen en gebruiken van data zijn ze onuitvoerbaar. Het ontwikkelen van die afsprakenstelsels doen we in samenwerking met publieke partners. Voor het aanpakken van maatschappelijke problemen zijn overheidsdata alleen echter vaak niet genoeg. Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe datastromen, nieuwe datavragen en vragen over de verwerking daarvan. Wat betekent dit voor onze organisatie? In deze visie op de wereld van Geonovum voor de periode 2021-2023 blikken wij hierop vooruit.
Wat wij zien veranderen
Met het oog op de volksgezondheid moet Nederland wanneer nodig vorm kunnen geven aan een anderhalvemetersamenleving. We moeten bovendien onze economie transformeren om tot maximaal anderhalve graad temperatuurstijging te komen. Tegelijkertijd staan we voor de uitdaging van de energietransitie, klimaatadaptatie, een woonopgave en duurzame, veilige voedselvoorziening.
Grenzen tussen de echte wereld en de digitale wereld vervagen
Deze uitdagingen vragen om een integrale ruimtelijke aanpak: ruimte die nodig is voor het ene vraagstuk, kan de beschikbare ruimte voor het andere vraagstuk immers beperken. De overheid is in de lead om dit ruimtelijk beleid vorm te geven en uit te voeren. Om meer grip te krijgen op deze complexe vraagstukken en hun onderlinge relaties, spelen geodata, rekenmodellen en visualisaties een wezenlijke rol. ‘Digital twins’ – 3D/4D virtuele kopieën van de werkelijkheid– gaan als een snelkookpan voor beleid fungeren. Om draagvlak mogelijk te maken voor besluiten die mede op basis van dit soort digitale modellen worden genomen, is het essentieel dat we technische, semantische en ethische kaders hebben op basis waarvan je de gebruikte data kan toepassen, begrijpen en beoordelen. Zodat op basis van deze data genomen besluiten openbaar zijn te controleren. Standaarden spelen daarmee ook een rol in de verantwoording van overheidsbesluiten.
De geodata-infrastructuur is toe aan een upgrade
Maatschappelijke en technologische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe datastromen, nieuwe datavragen en vragen over de verwerking daarvan. We bevinden ons midden in een digitale revolutie. Sensoren in gebouwen, de openbare ruimte en fysieke infrastructuur leveren continue stromen data over de actuele status en onderhoud. Cloud-edge-fog computing, Internet-of-Things, 5G, aardobservatie-technologie, locatie-technologie, data-analytics, virtual en augmented reality komen samen in diensten en producten. Machine learning en andere vormen van Artificial Intelligence (AI) zijn nodig om de enorme hoeveelheden data betekenisvol te kunnen verwerken – maar wel op ethisch verantwoorde wijze. Het huidige concept van de statistische data-infrastructuur weet zich geen raad met near-realtime data. Bovendien biedt de infrastructuur geen antwoorden op vragen; het ontbreekt aan intelligentie om van losse data samenhangende informatie te maken. Kortom: de geodata-infrastructuur is toe aan een upgrade.
Noodzaak tot publiek-private samenwerking
De wereld om ons heen verandert niet alleen onder invloed van nieuwe technologie, maar ook onder invloed van nieuwe samenwerkingen. Voor een gedegen analyse van maatschappelijke vraagstukken, zijn data afkomstig van alleen de overheid niet altijd voldoende. Veel relevante, gedetailleerde data en innovatieve toepassingen daarop zijn in handen van private partijen. Zo is er een bedrijf dat de locatie en kenmerken van honderd miljoen bomen in Nederland heeft vastgelegd. Ter vergelijking: in de Basisregistratie Grootschalige Topografie staan er iets meer dan vijf miljoen. Platforms als Google en Facebook verzamelen op grote schaal persoonlijke locatiedata en ontwikkelen daar allerlei toepassingen op. Tijdens de Corona-crisis konden we aanvankelijk alleen via data van deze (Amerikaanse) platforms veranderingen in bewegingspatronen in beeld brengen. Ook voor het op grote schaal monitoren van droogte, luchtkwaliteit, bodemdaling, grondgebruik, verstening en verstedelijking is de overheid afhankelijk van data en knowhow van bedrijven. Dit heeft gevolgen voor de verantwoordelijkheden van de overheid. Er zijn publiek-private afspraken nodig over uitwisseling van kennis en data, over kwaliteitsgaranties, over continuïteit van levering en dienstverlening, over private uitvoering onder publieke regie, over verantwoording en openbaarheid en het toestaan van hergebruik. Tegelijkertijd moet de overheid ook eerlijke marktomstandigheden borgen.
Hoe wij inspelen op deze veranderingen
Wij spelen op de veranderingen in langs drie hoofdlijnen. We maken afspraken voor betekenisvolle dataverwerking, we verkennen mogelijkheden om publiek-privaat te innoveren en we zorgen voor een robuuste organisatie.
Afspraken maken voor betekenisvolle dataverwerking
Om de technische mogelijkheden optimaal te kunnen benutten, is een upgrade nodig van de nationale geodata-infrastructuur. De geodata-infrastructuur die we in Nederland hebben gerealiseerd, is gebaseerd op standaarden uit de begintijd van het World Wide Web. Het kunnen uitwisselen van – toen nog voornamelijk - statische data was het primaire doel. Inmiddels zijn er enorme hoeveelheden data, groeit het aandeel dynamische data explosief en ontstaan er dataspaces waarin data, kennis en techniek bij elkaar komen. Het is meer en meer de kunst om in de zee van data, gegevens en betekenis op een correcte manier te verbinden. Correct voor zowel mens als machine, want voor betekenisvolle verwerking van grote hoeveelheden gegevens, zetten organisaties vaker artificial intelligence in.
Herkenbaar, traceerbaar, controleerbaar
Overheidsdata zijn een publiek goed; data waarop besluiten zijn gebaseerd, moeten als zodanig herkenbaar en traceerbaar zijn. En als het open data zijn, wil je dat ze voor iedereen gemakkelijk bruikbaar zijn. Het wereldwijde web heeft zich ruimschoots bewezen als laagdrempelig digitaal distributiekanaal, waarop een scala aan toepassingen wordt ontwikkeld. Wij werken er naartoe dat geodata naadloos integreren met de aldoor groeiende mogelijkheden van het web. Daarvoor selecteren en maken wij de hierbij passende afsprakenstelsels. De vernieuwing van onze geodata-infrastructuur, gebaseerd op actuele webstandaarden, is al ingezet. Ook ethische kaders gaan een onderdeel vormen van deze infrastructuur, opdat we er met oog voor de samenleving op kunnen bouwen.
Voor een brede groep gebruikers
Wij breiden onze expertise nog verder uit met vakkennis op het snijvlak van geo- en webstandaarden. Wij doen dit onder meer via onze actieve deelname in het Open Geospatial Consortium (OGC) en het World Wide Web Consortium (W3C). De implementatie van vernieuwde standaarden zorgt ervoor dat geodata veel rijker worden, onderling beter gekoppeld zijn en niet alleen eenvoudig bruikbaar zijn voor geo-specialisten, maar ook voor de in omvang veel grotere groep van webdevelopers. Hierdoor kunnen niet alleen meer toepassingen profiteren van de kracht van locatie, maar ook meer mensen controleren of data correct zijn toegepast in besluiten. Zodat uiteindelijk een veel grotere groep mensen beter kan presteren met geo-informatie.
Publiek-privaat innoveren
Om doorbraken met locatie-data in de leefomgeving waar te maken, moeten publieke en private sector de handen ineenslaan. Uitdagingen als klimaatadaptatie en energietransitie vergen ruimtelijke kennis en data die in handen is van zowel overheid, bedrijfsleven als kennisorganisaties. Om de gezamenlijke kennis te verankeren en op een hoger plan te brengen, verkennen we nieuwe vormen van publiek-private samenwerking en gaan we zelf dynamisch standaarden ontwikkelen.
Laboratorium
Samen met publieke en private partners zetten we een laboratorium op waar startups, bedrijven, overheid en kennisorganisaties kennis en data delen en gezamenlijk toepassingen ontwikkelen. Vanuit onze rol als netwerkorganisatie brengen wij hiervoor partijen samen. Vragen over het functioneren van de geodata-infrastructuur die voortvloeien uit deze samenwerkingen, pakken wij op. Zo kunnen we de geodata-infrastructuur permanent op vlieghoogte brengen met de vraag van de nabije toekomst.
Sneller standaarden opleveren
Waar applicaties voorheen voornamelijk aan de hand van plateau-planningen werden ontwikkeld, is dat nu een veel dynamischer, ‘Agile’ proces. Willen we standaarden goed borgen in deze applicaties, dan moet ook het ontwikkelproces van standaarden versnellen. Wij gaan in een vroeger stadium (test)implementaties opleveren van standaarden. Dit zijn eerste werkende versies van een standaard, die op basis van gebruikerswensen verder ontwikkeld kunnen worden. Deze testimplementaties maken wij in samenwerking met leveranciers in een open, transparant proces. Om sneller standaarden op te leveren, kijken wij ook naar de potentie van kernstandaarden. Een kernstandaard bevat die afspraken die nodig zijn om te voorzien in de meest generieke vraag. Van daaruit bepaal je wat er aanvullend nodig (extensies) is om meer specialistische vragen af te handelen. Met de kernstandaard kan je dan al aan de slag voordat de specifieke onderdelen gereed zijn.
Een robuuste organisatie
Onze standaarden spelen een steeds grotere rol in de werkprocessen van de overheidsdienstverlening. Om deze praktijktoepassingen optimaal te ondersteunen, gaan wij -naast de basisset van generieke geo-standaarden, het Informatiemodel Grootschalige Topografie (IMGeo|BGT) en de standaarden onder de Wet ruimtelijke ordening (Wro)- de komende jaren ook de standaarden voor de Omgevingswet en de Basisregistratie Ondergrond (BRO) beheren. Onze structurele taken en bijbehorende verantwoordelijkheden nemen toe. Geonovum wordt hiermee behalve projectorganisatie ook meer beheerorganisatie. We hebben de ambitie om standaarden die we ontwikkelen, te beheren en te zorgen dat deze blijven voldoen aan de wensen van de gebruikers.
Geonovum is een organisatie van gedreven professionals met veel kennis en ervaring. Een deel is in dienst, een deel gedetacheerd en een deel ingehuurd. Op deze manier hebben wij altijd flexibel kunnen meebewegen met de omvang van ons opdrachtenpakket. Nu wij meer grote, langlopende beheeropdrachten uitvoeren, is het van belang dat wij kennis -en daarmee mensen- voor langere tijd aan onze organisatie kunnen binden.
De standaarden die wij ontwikkelen en beheren, staan niet op zichzelf. Met de toenemende digitalisering binnen de overheid, raken onze standaarden verweven met andere digitale afsprakenstelsels. Wij hebben in de afstemming van standaarden dan ook niet alleen te maken met gebruikers en implementatiepartners, maar ook met collega standaardisatie-instituten en tijdelijke projectorganisaties. En omdat de standaarden zijn verweven in de werkprocessen van de overheidsdienstverlening, kunnen aanpassingen grote impact hebben. Zowel het speelveld als de belangen die we in de gaten moeten houden rond onze standaarden worden breder. Het beheer van standaarden groeit uit tot een dedicated, structurele functie.
We brengen de verhouding tussen medewerkers in vaste dienst en met tijdelijke dienstverbanden in balans met ons takenpakket. Ook zorgen we voor structurele financiering van de structurele taken. Door de diversiteit aan kennisvelden die aan het werk van Geonovum gerelateerd zijn, blijft de formule van detacheringen vanuit overheidsorganisaties en inhuur vanuit de markt belangrijk voor de kennisopbouw en kennisuitwisseling.
Kernwaarden
De kern van Geonovum bestaat uit experts en adviseurs op het gebied van geo-standaardisatie. Onze medewerkers zijn deels in eigen dienst en deels gedetacheerd vanuit overheid en wetenschap. Deze detacheringen dragen bij aan uitwisseling van expertise in de breedte van het werkveld. Rond de kern van Geonovum bevindt zich daarnaast een flexibele schil van professionals. Op deze schil doen wij regelmatig een beroep vanuit onze projecten. In al onze projecten werken wij vanuit vier kernwaarden, die randvoorwaardelijk zijn om onze rol effectief te vervullen in het samenspel met partners en stakeholders.
Onze kernwaarden blijven cruciaal
Neutraliteit
Geonovum beheert zelf geen data en wij maken ook geen software. Dat maakt ons tot een neutrale gesprekspartner bij het tot stand brengen van afspraken over digitale samenwerking voor zowel overheidsorganisaties als bedrijven. Als overheidsstichting ligt onze focus op het publieke belang. Ons standaardisatie- en advieswerk is primair gericht op het bewerkstelligen van samenwerking tussen overheidsorganisaties op het gebied van de geodata-infrastructuur. Wij kunnen deze rol ook vervullen in publiek-private samenwerkingen. Voorwaarde hierbij is dat de opdracht in lijn ligt met overheidsbeleid en de actuele inzichten ten aanzien van de geodata-architectuur.
Vakmanschap
We zijn een betrouwbare, gedegen ontwikkelaar en beheerder van standaarden. Met de domeinkennis van de gebruiker als uitgangspunt, werken wij vanuit onze expertise aan een optimale geo-standaard. Wij worden als organisatie sterk gedreven door kennis. Via nationale (NEN, Forum Standaardisatie) en internationale standaardisatie-organisaties vergroten en borgen wij onze kennis en brengen wij omgekeerd onze eigen ervaringen in. Onze experts zijn internationaal actief in werkgroepen bij het Open Geospatial Consortium (OGC), de International Organization for Standardization (ISO) en het World Wide Web Consortium (W3C). Daarnaast zijn onze experts goed ingevoerd in Europese ontwikkelingen op het vlak van (geo)datavoorziening en digitalisering van de overheid. Mede hierdoor hebben wij een brede kijk op technologische ontwikkelingen en kunnen wij een internationaal netwerk van experts aanboren. De kennis en inspiratie over standaarden en technologie die wij internationaal opdoen, delen we actief in ons netwerk.
Openheid
De ontwikkeling en het beheer van standaarden is bij Geonovum altijd een open proces. Via werkgroepen en consultaties betrekken we het werkveld bij nieuwe ontwikkelingen. In de beheerfase weten we dankzij bijeenkomsten, werkbezoeken, gebruikers- en leveranciersoverleggen wat er speelt. En uiteraard kan iedereen altijd verbetersuggesties indienen. Om veelbelovende innovaties te verkennen in de praktijk, initiëren wij open kennisplatforms en testbeds. Hierin brengen we ons netwerk van overheidsorganisaties, bedrijven en kennisinstellingen bij elkaar om te experimenteren en kennis te delen. Via bijeenkomsten en publicaties, delen wij de bevindingen nog breder, zodat iedereen op deze ervaringen kan voortbouwen.
Netwerk
Geonovum is bij uitstek een netwerkorganisatie. In alles wat we doen, en in alles wat we zijn, speelt ons netwerk een cruciale rol. Via ons netwerk binnen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven mobiliseren we relevante kennis en ervaring om aan nieuwe opgaven te werken. Andersom signaleren wij binnen het netwerk welke partijen vergelijkbare uitdagingen kennen, of welke oplossingen van de ene partij passen bij de vragen van de andere partij. Ons vermogen om effectief voor én met alle relevante partijen in ons netwerk te werken en om daarbij steeds ook weer nieuwe partijen te betrekken, zorgt voor een prettige, open werkomgeving waarin veel verschillende mensen zich thuis voelen.
Onze ontwikkelsporen voor komende jaren
Uit onze visie op de omgeving en de reflectie op onszelf, leiden we voor de komende periode een aantal ontwikkelsporen af. Onze stappen langs deze ontwikkelsporen maken we 'smart' in onze jaarlijkse uitvoeringsplannen.
In de komende jaren ontwikkelen we ons verder op de volgende vlakken:
- op strategisch niveau zijn we verbonden op actuele beleidsdossiers met de omgevingsdepartementen bij het Rijk, de relevante uitvoerders en de drie koepels;
Hierdoor wordt bij (nieuwe) maatschappelijke vraagstukken vaker gekozen om de kracht van locatiedata en de expertise van Geonovum te benutten.
- we werken effectief samen met alle relevante standaardisatie-organisaties;
Hierdoor ervaren gebruikers een consistente informatievoorziening -ook op snijvlakken tussen verschillende domeinen en vakgebieden- en worden zij niet geconfronteerd met ‘concurrerende’ standaarden.
- we komen in verbinding met tenminste 30 nieuwe bedrijven die meewerken (via ons laboratorium, testbeds en pilots) aan nieuwe standaarden en innovatie of gebruik maken van bestaande standaarden;
Hierdoor krijgen onze standaarden en innovaties een breder draagvlak en bredere toepassing, profiteren we van de innovatiekracht van de markt en voorkomen we tunnelvisie.
- we vinden een gezonde balans tussen structurele en flexibele bemensing en financiering;
Hierdoor combineren wij de kracht van een wendbare projectorganisatie met het nut van een betrouwbare beheerorganisatie.
- we zijn een als zodanig erkende robuuste organisatie;
Hierdoor is Geonovum een vanzelfsprekende partner in ontwikkel- en beheertrajecten met grote maatschappelijke impact en bijbehorende politiek/bestuurlijke aandacht.
- we dragen onze kernwaarden succesvol over aan nieuwe collega’s en aan nieuwe opdrachtgevers en nieuwe partners;
Hierdoor kunnen wij onze rollen rond het ontwikkelen en beheren van standaarden effectief (blijven) vervullen in zowel huidige als nieuwe toepassingsdomeinen.
- we slagen erin om in onze communicatie locatie minder bijzonder te maken, door laagdrempelig de maatschappelijke meerwaarde van locatiedata inzichtelijk te maken voor een brede doelgroep.
Hierdoor wordt bij (nieuwe) maatschappelijke vraagstukken vaker gekozen om de kracht van locatiedata en de expertise van Geonovum te benutten, ook in toepassingen buiten het fysieke domein.