Wie ruimtelijke plannen maakt in het kader van de Crisis- en herstelwet kan op een aantal punten afwijken van digitale verplichtingen die zijn gesteld in het Besluit ruimtelijke ordening. Wat hoeft niet, wat moet wel en hoe pak je dat aan? Nienke Jansen, adviseur bij Geonovum, zet de regels op een rij en illustreert ze met een voorbeeld van de gemeente Boekel.
Onder het motto ‘Nu al Eenvoudig Beter’ kunnen gemeenten vooruit lopen op de Omgevingswet door een ‘bestemmingsplan met verbrede reikwijdte’ te maken. Zo kunnen gemeenten alvast experimenteren met het omgevingsplan. Een ‘bestemmingsplan met verbrede reikwijdte’ kan naast regels over de ruimtelijke ordening ook regels bevatten over bijvoorbeeld een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit.
Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte heeft zijn wettelijke basis in de Crisis- en herstelwet. In het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet dat bij die wet hoort, worden gemeenten aangewezen die mogen afwijken van bepaalde wetten en regels. Er mag bijvoorbeeld worden afgeweken van bepaalde milieuaspecten en van de termijn waarbinnen een bestemmingsplan opnieuw moet worden vastgesteld. Daarnaast, en daar gaat dit artikel over, kan worden afgeweken van een aantal digitale verplichtingen van het Besluit ruimtelijke ordening.
Wat hoeft niet, wat moet wel?
Wie een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte maakt, hoeft dit plan niet op te stellen conform de RO Standaarden 2012. Ook hoeft het verbrede plan niet raadpleegbaar te zijn in Ruimtelijkeplannen.nl. De andere digitale verplichtingen blijven echter wel gelden. Het bestemmingsplan moet een geometrische plaatsbepaling van het werkingsgebied bevatten. De gemeenteraad moet het bestemmingsplan elektronisch vaststellen èn het elektronische bestemmingsplan is leidend boven de papieren versie. Het bestemmingplan moet bovendien elektronisch ‘op een algemeen toegankelijke manier’ beschikbaar worden gesteld op een internetadres en in Ruimtelijkeplannen.nl moet een verwijzing naar dit internetadres worden opgevoerd.
Wat betekenen deze eisen voor een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte in de praktijk? Naar aanleiding van vragen van gemeenten hierover hebben het ministerie van Infrastructuur en Milieu en Geonovum de ´Werkafspraak Chw bestemmingsplannen digitaal beschikbaar stellen´ opgesteld. Deze werkafspraak adviseert hoe je een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte zo kunt opstellen dat de digitale ontsluiting geborgd is.
Twee varianten om te voldoen aan digitale eisen
De werkafspraak beschrijft twee varianten. In de eerste variant zorgt de gemeente er voor dat op een website een volledige versie van het bestemmingsplan staat. Dat plan is met behulp van een gisviewer interactief te raadplegen. Voor Ruimtelijkeplannen.nl stelt de gemeente dan een contour beschikbaar met daaraan gekoppeld pdf´s van plankaart, toelichting en regels van het bestemmingsplan. Een toelichting op de aspecten authenticiteit, integriteit, volledigheid, beschikbaarheid en raadpleegbaarheid van het Chw bestemmingsplan die de gemeente in dit geval zelf moet waarborgen is te vinden op www.geonovum.nl/werkafspraakChw
In de tweede variant maakt de gemeente met behulp van de RO Standaarden een bestemmingsplan waarvan de volledige inhoud interactief op Ruimtelijkeplannen.nl te raadplegen is. Hierbij kan de gemeente gebruik maken van het model voor het bestemmingsplan of van het model voor de beheersverordening.
Welke variant de gemeente ook kiest, onderdeel van de werkafspraak is dat de naam van het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte begint met Chw bestemmingsplan. Ruimtelijkeplannen.nl en de attenderingsservice herkennen en presenteren het plan dan als bestemmingsplan. Ook als het plan conform het model beheersverordening is opgesteld.
De praktijk: Chw-bestemmingsplan Buitengebied 2016, gemeente Boekel
De gemeente Boekel maakt een Chw-bestemmingsplan voor het hele buitengebied. Een voorontwerp van dit bestemmingsplan is klaar en te vinden op Ruimtelijkeplannen.nl. De gemeente ziet het plan al als een echt omgevingsplan en noemt het daarom ook consequent zo.
Uitgangspunt voor Boekel is dat de volledige inhoud van het plan interactief op Ruimtelijkeplannen.nl raadpleegbaar moet zijn zodat juridisch geborgd is wat de bindende versie is. Voor Boekel is zo mogelijk nog belangrijker dat het plan voor de gebruiker eenvoudig leesbaar en raadpleegbaar is. Eenvoudiger dan via Ruimtelijkeplannen.nl. Daarom is het plan ook via een andere website beschikbaar (http://boekelomgevingsplan.crotec.nl/). Deze viewer maakt gebruik van exact dezelfde bronbestanden. Inhoudelijk is er dus geen verschil tussen beide versies, maar ze zien er wel heel verschillend uit.
 |
 |
| Overzicht plangebied op Ruimtelijkeplannen.nl |
Overzicht plangebied op http://boekelomgevingsplan.crotec.nl/ |
Andere opzet van regels
Boekel heeft voor dit plan het bestemmingsplan-model gebruikt. Daarbij zijn alle mogelijkheden benut die de RO Standaarden bieden, inclusief die mogelijkheden die wellicht onbedoeld zijn maar die de RO Standaarden niet verbieden en die de validatieregels niet onmogelijk maken. De opzet en indeling van de regels wijken behoorlijk af van de RO Standaarden.
Belangrijk uitgangspunt bij het opstellen van dit plan was dat als je klikt op een locatie in de kaart, je alleen die resultaten krijgt die voor die locatie gelden. Daarom zijn de regels zo opgesteld dat in ieder artikel de regels staan over één onderwerp.
Boekel heeft een aantal reguliere bestemmingen van de SVBP gebruikt voor detailfuncties, zoals de bestemmingen Wonen, Detailhandel en Horeca. Daarnaast zijn samenhangende gebiedstypen gedefinieerd, zoals het Woonwerklandschap met buurtschappen, waar bepaalde vormen van gebruik zijn toegestaan. Voor het weergeven van deze gebieden op de kaart en in de regels is gebruik gemaakt van bestemmingen van de hoofdgroep Overig. De bouwregels zijn per functie in afzonderlijke artikelen ondergebracht en gekoppeld aan eigen vlakken op de kaart. Op deze manier ontstaat op iedere plek een stapeling van regels die van toepassing zijn. De verwachting is dat het zo mogelijk is om in de toekomst het plan voor een bepaald onderwerp eenvoudig te wijzigen door alleen in een bepaalde laag en/of een bepaald artikel wijzigingen aan te brengen.
Verschillende regels op een locatie duidelijk zichtbaar
De viewer Ruimtelijkeplannen.nl kan niet goed overweg met de stapeling van bestemmingen. Ze worden in een willekeurige volgorde getoond, waarbij de gebiedsfuncties (weergegeven door een enkelbestemming van de hoofdgroep Overig, bijvoorbeeld de gebiedsfunctie Woonwerklandschap met buurtschappen) vaak de detailfuncties (bijvoorbeeld de bestemming Wonen) afdekken. Daardoor zijn de meeste detailfuncties niet in één oogopslag zichtbaar, maar worden ze pas gevonden na een klik in de kaart. De verbeelding van hetzelfde plan op ruimtelijkeplannen.nl en de eigen viewer laat dit duidelijk zien.
 |
 |
| Stapeling van regels die op een bepaalde locatie van toepassing zijn, weergave Ruimtelijkeplannen.nl | Stapeling van regels op diezelfde locatie, weergave http://boekelomgevingsplan.crotec.nl/ |
Alleen relevante regels
Vanwege het uitgangspunt dat je na een klik in de kaart alleen de relevante regels krijgt, heeft Boekel de bouwregels losgekoppeld van de gebruiksregels voor een bepaalde functie. Per type bouwwerk is er in het geval van Boekel een artikel met regels. Dit vereist van de opsteller van de regels een heel andere manier van denken en schrijven dan de gebruikelijke methode waarbij iedere bestemming een artikel krijgt met daarin alle regels die voor die bestemming gelden, zoals de regels voor gebruik en voor bouwen. Ook de tekenaar tekent de plankaart heel anders dan gebruikelijk: veel meer lagen die elkaar geheel of gedeeltelijk overlappen.
Bouwregels: per type bouwwerk staan de bouwregels in een artikel, alle bouwregels zijn samengevoegd in een hoofdstuk
Standaard visualisatie?
De gemeente Boekel heeft voor dit plan de twee varianten van de 'Werkafspraak Chw bestemmingsplannen digitaal beschikbaar stellen' gecombineerd. Met behulp van de RO Standaarden heeft de gemeente een plan gemaakt waarvan de volledige inhoud interactief op Ruimtelijkeplannen.nl te raadplegen is. Daarnaast heeft de gemeente op een aparte website een volledige versie van het plan gezet die met behulp van een gisviewer interactief raadpleegbaar is.
Deze “publieksweergave” van het plan is speciaal voor dit Boekelse plan ontwikkeld. Stelt een gemeente een Chw bestemmingsplan op volgens een andere systematiek, dan moet er weer een nieuwe weergave worden gemaakt. Dat maakt het kostbaar om een bestemmingsplan op deze manier te tonen. Standaardisering en uniformering van bestemmingsplannen (en straks omgevingsplannen) kan daarbij helpen. Dan kan er één weergave worden gemaakt die door alle gemeenten is te gebruiken.
Bevindingen
Het plan van de gemeente Boekel laat een aantal interessante dingen zien. De RO Standaarden kunnen met beperkte afwijkingen worden gebruikt om een Chw bestemmingsplan te maken waarvan de volledige inhoud als interactief plan geraadpleegd kan worden via Ruimtelijkeplannen.nl. Via Ruimtelijkeplannen.nl kan je alle informatie uit zo'n bestemmingsplan vinden, maar niet in één oogopslag. Dat doet de voor het Boekelse plan ontwikkelde viewer beter.
Boekel wil zelf nog wat verbeteringen doorvoeren in het plan. Als de gemeente de naam van dat plan dan laat beginnen met Chw bestemmingsplan, neemt ook de attenderingsservice het plan goed mee en komen alle aanbevelingen uit de werkafspraak in dit voorbeeld samen.
Voor dit artikel is gesproken met Arthur Hermans van de gemeente Boekel, projectleider van het Chw bestemmingsplan, en Rob Durville van Rho Adviseurs voor Leefruimte, die betrokken is bij het opstellen van het Chw bestemmingsplan van de gemeente Boekel.
